بررسی و تحلیل ابعاد حقوقی و آثار قرارداد اجاره به شرط تملیک

توضیح

قرارداد اجاره به شرط تملیک از جمله عقودی است که مهد آن حقوق کامن لا است که در برخی نظام های حقوقی از جمله حقوق ایران که بر مبنای فقه امامیه است ذکر شده است، این قرارداد به صورت امروزی سابقه فقهی ندارد، به همین دلیل در قانون مدنی ذکر نشده است. اصطلاح اجاره به شرط تملیک اولین بار در سال 1361 ش توسط شورای پول و اعتبار در حقوق ایران به کار گرفته شد که این طور تعریف شده است «قراردادی است که به موجب آن، مورد معامله در پایان مدت اجاره در صورت انجام شروط عقد و پرداخت همه اقساط مال الاجاره توسط مستاجر به وی منتقل می شود.»درباره ماهیت حقوقی اجاره به شرط تملیک نظرات گوناگونی مطرح است. به نظر ما عقد اجاره به شرط تملیک عقد صحیحی است که از مصادیق عقد معین اجاره است که در آن شرط تملیک لحاظ شده است و با عمومات و اطلاقات در مورد معاملات می توان تصحیحش کرد، ولی قطعاً با فروش اقساطی و بیع معلق فرق دارد زیرا در فروش اقساطی خریدار بلافاصله بعد از اولین قسط مالک می شود ولی در عقد اجاره به شرط تملیک این طور نیست و مالکیت با پرداخت آخرین قسط و انجام تمام شروط قرارداد حاصل می شود. همچنین در عقد معلق نیز قبل از حصول معلق علیه از لحاظ حقوقی مالکیت پدید نمی آید در صورتی که در اجاره به شرط تملیک از همان اول مالکیت حقوقی رخ داده است.این قرارداد یک عقد تملیکی، معوض و لازم است و مورد معامله می تواند منقول یا غیرمنقول باشد. حقوق طرفین و موارد فسخ آن تابع عقد اجاره و موارد قانونی و قراردادی عقد اجاره به شرط تملیک است.
واژه‌های کلیدی: عقد، اجاره، شرط تملیک، فروش اقساطی، بیع معلق، بیع خیاری.