تحلیل حقوقی جرم جاسوسی در فضای مجازی

توضیح

جاسوسی یکی از مهم ترین جرایم علیه امنیت ملی است که با توسعه علوم و افزایش ارتباطات، حوزه ارتکاب آن از دنیای واقعی فراتر رفته و به فضای مجازی نیز راه یافته است. جاسوسی در فضای مجازی، تحت عنوان جرایم علیه محرمانگی اطلاعات که متشکل از سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی می‌باشد، مطرح می‌شود. این شکل نوین جاسوسی، در بخش های مختلفی ظهور می‌یابد که بطور اخص، در دو بخش جاسوسی صنعتی و امنیتی قابل بررسی است. در پژوهش حاضر ابتدا با تفکیک جاسوسی امنیتی و صنعتی در فضای مجازی، به تعریف و تبیین انواع آن پرداخته شده است. در جاسوسی امنیتی، افشا و دسترسی غیرمجاز به اسناد سری و محرمانه، صدمه جدی به منافع عمومی و امنیت کشور وارد می‌سازد. در جاسوسی صنعتی نیز دستیابی غیرمجاز به اسرار تجاری و اقتصادی یک کشور، منجر به در‌خطر‌افتادن داد‌و‌ستد افراد با یکدیگر و یا از‌بین رفتن اموال و خدمات آنها می‌شود، که در‌صورت برهم‌زدن امنیت کشور، خود نوعی جاسوسی امنیتی تلقی می‌شود. در ادامه بحث، مصادیق هریک از انواع جاسوسی امنیتی و صنعتی با توجه عناصر سه گانه جرم (قانونی، مادی و معنوی)، در قانون مجازات اسلامی و جرایم نیروهای مسلح، و نیز با ملاحظه رویکرد جدید قانون گذار در قانون جرایم رایانه‌ای و قانون تجارت الکترونیک مورد بررسی قرار گرفته است. آنگاه به تفاوت انواع جاسوسی در فضای مجازی و سنتی از جنبه‌های مختلف پرداخته شده است. بدین ترتیب با توجه به تاکید قانون‌گذار بر حفظ حاکمیت ملی، جاسوسی در فضای مجازی نه تنها از بعد امنیتی بلکه از بعد صنعتی نیز، در زمره جرایم علیه امنیت کشور قلمداد می‌شود.
واژهای کلیدی:استراق سمع،قانون مجازات عمومی،امنیت،فضای مجازی