اخلاق دین شناسی؛ پژوهشی در مبانی معرفتی و اخلاقی فقه

توضیح

پرداختن به این مختصات و ویژگی‌هاازآن‌رو اهمیت دارد که نشان می‌دهد:(1)برای دینی کردنعصر ابتدا باید به عصری کردن معرفت دینی همت گماشتو فهمی از دین که در ذهن و ضمیر ساکنان دنیای قدیمروئیده،و بالیده و صورت‌بندی شده است نمی‌تواند نیازهایدینی کسانی را که در دنیای جدید زندگی می‌کنند برآوردهکند؛و(2)متون دینی که در جهان قدیم تدوین شده‌اند وبیانگر سخنان شارع خطاب به ساکنان دنیای قدیم‌اند پیش ازاینکه و برای اینکه به دنیای جدید تعمیم داده شوند،به جدنیازمند ترجمه‌ی فرهنگی‌اند و انسان‌هایی که در دنیای جدیدزندگی می‌کنند پیش از ترجمه‌ی فرهنگی متون دینی اصولاقادر نخواهند بود فهم و تلقی و برداشت درست و معقولی از اینمتون داشته باشند تا چه رسد به اینکه بتوانند بر وفق این متونعمل کنند و دین بتواند در سامان دادن و معنا بخشیدن بهحیات آنان نقش شایسته خود را بازی کند(ص 110). یکی ازخطاهای استراتژیک تفکر سنتی این است که در مقام مواجههبا دنیای جدید و در مقام استنباط موضع دین نسبت بهاین دنیا به سراغ«محصولات»و«میوه‌های»این دنیامی‌رود و از«ریشه‌ها»غفلت می‌ورزد و میوه‌ها را ازریشه‌ها جدا می‌کند و جدا می‌خواهد و گمان می‌بردکه فی المثل تأسیسات و نهادهای اجتماعی مدرن رامی‌توان بر اساس اخلاق و عقلانیت سنتی(-فقه سنتی)اداره کرد و بدون التزام به اخلاق مدرن می‌توان از علم وتکنولوژی مدرن به نحوی شایسته بهره‌مند شد،یا علوم طبیعیرا از علوم انسانی تفکیک کرد و علوم اسلامی را به جایعلوم انسانی نشاند. یکی از ویژگیهای مهم اجتهاد رایج در حوزه‌های علمیه(-اجتهاد قانون محور)که در این فصل مورد نقد قرار می‌گیردعبارت است از اینکه در این اجتهاد«ذاتیات»شریعت از«عرضیات»آن و«دین مطلق»یا«فراتاریخی»از«دین تطبیق‌شده»یا«تاریخی»تفکیک نمی‌شودو احکام خود دین،یعنی«مظروف»به«ظرف»تاریخی آن سرایت داده می‌شود و آن بخش ازمتون دینی که بیانگر دین تطبیق‌شده و تاریخی‌اندبه جای اینکه«ترجمه فرهنگی»شوند،فرافرهنگی دیدهشده و«ترجمه تحت اللفظی»می‌شوند،درحالی‌که«ترجمهفرهنگی»این بخش از متون دینی بخشی از سرشت اجتهادو شرط لازم و تفکیک‌ناپذیر اجتهاد به معنای درست کلمهاست.
اژه‌های کلیدی: اخلاق، دین، عقلانیت، فقه، عقل، اجتهاد، معرفت، اخلاق دینی، حکم، عقلانیت فقهی.