تأثیر تغییر جنسیت در حقوق و تکالیف زوجین

توضیح

یکی از مباحث نوظهوری که علوم مختلف چون پزشکی، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و حقوق را از زوایایی به خود مشغول کرده، تغییر جنسیت می‌باشد که امروزه به مدد جراحی‌های مدرن و پیشرفته صورت می‌گیرد. تغییر جنسیت به‌طورکلی، تبدیل جنسیت یک فرد از مذکر به مؤنث، از مؤنث به مذکر، از خنثی به مذکر، از خنثی به مؤنث، از مذکر به خنثی یا از مؤنث به خنثی می‌باشد. تبدیل جنسیت از مذکر به مؤنث و بالعکس، اختلال جنسی به نام روان دگر جنسی می‌باشد که در واقع تغییر جنسیت به معنی دقیق کلمه در خصوص این افراد مصداق می‌یابد و این امر زمینه‌ساز مسائل و پرسش‌های فراوان فقهی و حقوقی می‌گردد و تأثیر زیادی بر زندگی فردی و اجتماعی شخص می‌گذارد. فقها در مورد مجاز بودن یا مجاز نبودن تغییر جنسیت اختلاف‌نظر دارند اما بسیاری از فقها و حقوقدانان معاصر باوجود شرایطی تغییر جنسیت را مجاز می‌دانند. با وقوع عقد نکاح، برای مرد و زن ازنظر شرعی و قانونی حقوق و تکالیفی شامل تمکین، مهریه، نفقه، ارث، ولایت، حضانت و سرپرستی فرزندان ایجاد می‌گردد که بعضی مالی و بعضی غیرمالی می‌باشند و این حقوق و تکالیف از اموری است که دین مبین اسلام برای تحکیم خانواده و رشد و بالندگی آن وضع نموده است. حال ممکن است پس از عقد نکاح جنسیت یکی از زوجین به‌صورت قانونی تغییر یابد و در مواردی نیز ممکن است زوجین هر دو تغییر جنسیت دهند که گاه به‌صورت همزمان یا غیر همزمان می‌باشد. که در ابتدا باید تکلیف ازدواج که سابق بر تغییر جنسیت بوده، مشخص گردد.در ابن مورد دو نظریه انفساخ نکاح و بطلان نکاح وجود دارد و در واقع ازدواج سابق از زمان تغییر جنسیت بلااثر می شود، و بر هر یک از حقوق و تکالف زوجین که در نتیجه نکاح حاصل شده تأثیر می گذارد. از جمله اینکه با تغییر جنسیت مرد، مهریه به زن تعلق می گیرد ولی اگر زن تغییر جنسیت دهد در مورد تعلق گرفتن یا تعلق نگرفتن مهریه به او و میزان آن اختلاف نظر وجود دارد. با تغییر جنسیت مادر، هیچ گاه برای او عنوان ولایت ایجاد نمی شود و با تغییر جنسیت پدر، در مورد اینکه همچنان ولی محسوب می شود یا خیر؟ اختلاف نظر وجود دارد. در این اثر تأثیر تغییر جنسیت بر نکاح و هر یک از حقوق و تکالف زوجین که در نتیجه نکاح ایجاد گردیده، بررسی می شود.
واژه‌های کلیدی: تغییر جنسیت، انحلال نکاح، حضانت، مهریه، نفقه، ولایت