تبلیغات مشروع و غیر مشروع از منظر فقه و حقوق

توضیح

تبلیغات بازرگانی از آغازِ زندگی بشر بنابر اقتضای حیات او همگام با پیشرفت های همه جانبه در تمام عرصه ها رشد داشته است. با نیم نگاهی به عصر حضرت رسول صلوات الله علیه و امامان معصوم علیهم السلام و مطالعه روایات مختلف، اهمّیت اسلام به این بحث آشکار می شود، که در اکثر این موارد سخن از حلال و حرام بودن روش های فروش کالا چه به طور خودآگاه و چه ناخودآگاه و پر رنگ کردن روزی طلبی از خداوند رفته است، چه این که در کتب فقهی، موارد زیادی از این روش های تبلیغی بیان شده و صحت و فساد آنها نیز مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که منجر به بوجود آمدن ابوابی چون تدلیس، غِش ، تطفیف، کذب، لهو، معونه الظالمین، نجش و ... شده است و قواعد فقهی زیادی مانند قاعده غرور ، لا ضرر، نفی سبیل، اتلاف، تعاون بر اثم و ... نیز جهت دفاع از حق مشتری به این مباحث پرداخته اند، علاوه بر این ابواب و قواعد، در معاملات نیز خیارات متعددی مانند خیار عیب، خیار غبن و ... ذکر شده که نشان از بالندگی فقه شیعه در دفاع از حقوق تولید کننده و مصرف کننده است. هدف اصلی در این پژوهش بررسی تبلیغات مشروع و نیمه مشروع از منظر فقه و حقوق بود. با توجه به جدید بودن موضوع تحقیق، در این تحقیق تلاش شده است موضوعات مختلف فقهی حول محور تبلیغات بازرگانی با نیم نگاهی به نظرات فقهاء از منابع مختلف با روش های کتابخانه ای، مصاحبه و میدانی جمع آوری گردیده و مورد تحلیل قرار گرفته است. در نظام اقتصادی مدّنظر اسلام، برای حفظ سلامت رقابت و گرفتار نشدن به پیامدهای نامطلوب آن، که گاه در تبلیغات تجاری نمایان میشود، دو نوع ضمانت و سازوکار در نظر گرفته شده است؛ یکی ضمانت های درونی و وجدانی که تعالیم مربوط به آمیختگی اقتصاد با معنویت و تاکید بر رعایت اخلاق در رقابت و کسب و کار تقویت کننده آن است و دیگری ضمانت های بیرونی و حکومتی.با آنچه گفته شد ضرورت ترویج اخلاق، به عنوان مکمل حقوق تبلیغات بازرگانی، نیازی به تاکید ندارد این ضرورت با توجه به سه عامل جنبه بین المللی نیز به خود گرفته است؛ روند جهانی شدن، تنوع و گسترش نفوذ رسانه ها و افزایش مبادلات بین کشورها و ملت ها.