دین اسلام نسبت به نظارت بر کسانی که به عنوان حاکم و زمامدار حکومت اسلامی محسوب میشوند، تأکید فراوانی دارد. این تحقیق در پی چیستی، چرایی و چگونگی نظارت بر ولیّ فقیه و مسؤولیت وی میباشد. در دین مبین اسلام ادلّهای وجود دارد که میتوان امر نظارت بر ولیّ فقیه را از آن استنباط نمود. این ادلّه عبارتند از: عدم عصمت، وجوب امر به معروف و نهی از منکر، قاعدهی النصیحة لائمة المسلمین، لزوم مشورت، امانت بودن ولایت و مسؤولیت، جمهوریت حکومت و لزوم صیانت از حکومت اسلامی. نظارت بر ولیّ فقیه به دو نوع نظارت درونی و بیرونی تقسیم و مراجع ناظر بر وی شامل نظارت الهی، نظارت همگانی و نظارت نهادینه میشود که در جمهوری اسلامی ایران، مجلس خبرگان رهبری متصدی اصلی نظارت میباشد. همچنین نظارت بر ولیّ فقیه در زمینههای شرایط و عملکرد ولیّ فقیه محقق میشود که لازمهی آن، دانستن شرایط و ویژگیهای ولیّ فقیه و همچنین وظایف و مسؤولیتهای او از منظر فقه اسلامی و قانون اساسی میباشد. این پایاننامه که به صورت توصیفی و به شیوهی کتابخانهای میباشد، به شرح و بررسی تمامی موارد فوق پرداخته است.
واژههای کلیدی: نظارت، ولایت، ولی فقیه، مسؤولیت سیاسی ولی فقیه، فقه سیاسی.